|
De KENNEMER DUINEN - 'In deze duinen slapen onze
doden'
uit: Haarlems Dagblad 4 mei 1993
verslaggeefster Willemien
Spook
Als het straks weer
gaat zomeren en we in groten getale door de duinen fietsen richting zee,
kunnen we het ons nauwelijks meer voorstellen. Maar toch gebeurde het
hier, in onze eigen Kennemerduinen. Waar nu de meidoorn bloeit en de
zeewind de helmstoppels scheert, werden honderden Nederlanders, die om
welke reden dan ook de bezetter voor de voeten liepen – soms met
tientallen tegelijk, soms alleen – omgebracht. Vermoord. Of gedumpt.
In
de meidagen van 1945 werden ze gevonden, 422 mensen. De meeste van hen
vonden in de laatste maanden voor de bevrijding de dood. Acht grote
gedenkstenen, een enkele verscholen in een overwoekerde duinpan, een
andere confronterend aanwezig aan de rand van een fietspad, herinneren nog
aan de vindplaatsen. Op die stenen is in verstikkende eenvoud vermeld
hoeveel vermoorde verzetslieden er op en rondom die plek lagen.
Vlak
na de bevrijding werden al snel de eerste massagraven ontdekt. In totaal
zijn er 45 vindplaatsen. De identificatie was geen eenvoudige opgave en
stond onder leiding van de Haarlemse chirurg en oud-verzetsman dr. H.
Wamsteker.
De meeste gevallenen waren beroofd van hun kleding en
persoonlijke bezittingen. De enige aanknopingspunten vormden de toestand
van de gebitten van de slachtoffers. Tandartsen uit het hele land werkten
mee zodat identificatie uiteindelijk toch slaagde. Ook door verklaringen
van de gevangen genomen NSB-begrafenisondernemer, die de door de Duitsers
vermoorde personen naar het duingebied moest brengen en ze daar 'netjes'
diende achter te laten, en door zijn nauwkeurig bijgehouden lijstjes,
konden personen worden gevonden en geďdentificeerd. Van slechts twee
mensen is de identiteit nog onbekend. Deze operatie heeft maandenlang
geduurd en er zijn honderden vrijwilligers dag en nacht in touw geweest om
de gevallenen een laatste eer te bewijzen.
De eerste herbegrafenis
op de Eerebegraafplaats vond plaats op 27 november 1945, in het bijzijn
van de koninklijke familie, de laatste bijzetting geschiedde tien jaar
later.
Er zijn 422 mensen gevonden in de duinen, van elders zijn ook
gevonden oorlogsslachtoffers op de Eerebegraafplaats begraven. Ook zijn
slachtoffers, op verzoek van familieleden bij hun woonplaats of bij de
plaats van executie begraven.
Omgekeerd zijn ook gevallenen bij de
kameraden uit dezelfde verzetsgroep bij elkaar begraven op de
Eerebegraafplaats: Het aantal graven is 373.
Eén grafsteen draagt het
opschrift:
Ter herinnering aan de vrienden van het verzet
die na hun
strijd voor de vrijheid
niet gevonden of die elders rusten.
Onder deze steen ligt geen stoffelijk
overschot. |
Eén vrouw in hun midden:
Hannie Schaft.
In 1949 zijn op 8
vindplaatsen stenen geplaatst met de tekst:
Hier lagen (aantal) vermoorde verzetsmensen.
Gevonden mei
1945 |
Deze stenen, van
Maulbrunner zandsteen, zijn door steenhouwer Toon Lavertu,als 24- jarige
samen met zijn vader gehakt in de Kennemerduinen. Dat houwen gebeurde op
de plaats van de opgravingen. De voorgezaagde stenen werden van tekst
voorzien door'ophakken' – de letters liggen als het ware op de steen, dat
nam enkele weken in beslag.
Volgens Lavertu was het een ingrijpende
klus. “Om ons heen waren nog de kuilen, waar de executies hadden
plaatsgevonden. Het lag er vol met mitrailleurhulzen, de grond ademde nog
van moord.”
|